Neve Şalom'daki düğünleri anımsadım geçen gün.
Geçen gün gittiğim bir düğünde, bahçenin bir köşesinde kurulmuş çiçeklerle bezeli hupa'ya doğru, anne babasının kollarında yürüyen genç damadı gördüğümde hatırladım Istanbuldaki düğünleri.
Daha çoğu 20'li yaşların başlarında iken evlenen Yahudi kızlarını anımsadım. Ne isterlerse olsunlar, ister üniversite'de okusunlar, ister çalışsınlar, ister hiç bir şey olmasınlar, belli bir yaşa geldikleri gibi cemaatin onlardan beklentisiydi evlenmeleri. İçimizden olan, kendi buldukları ya da kendileri bulamazlarsa etraftan ayarlayacakları biriyle tanışıp mutlaka evlenmeleri şarttı.
Zaten, Neve Şalom'un kapısından içeri gelinlikle girmek bir çoğunun en baş hayali idi. Anne babanın kollarını bırakıp damadın kollarına teslim olmak.
Benimse en çok karşı çıktığım şeydi bu belki. Sadece birilerinin size doğru olduğunu söyledikleri bir yoldan gitmek. Kendime anne ya da babamın ya da toplumun isteği doğrultusunda bir yol çizmek. İlle de onların kabul ettiği şekilde davranmak. Bu beni delirtirken, yeri geldiğinde sinagoga karnı burnunda giren kimi hamile arkadaşlarımı gördüğümde durumumuza adeta acıyordum. Küçücük bir toplumda yaşayan esirler gibiydi bu insanlar. Cemaatin kurallarına göre yaşamaları gerekiyordu.
Anneme ille de siz istediğiniz için kendime damat bulmak zorunda olmak ne saçma derken, insanların farklı hayalleri olabileceğini anlatmakta zorlanıyordum. Çünkü DNA'imize işleyen en büyük özelliğimizdi bizim; " kimliğimizi korumak". Bunun da birinci kuralı erken yaşta cemaatten biriyle Neve Şalom'da okunacak duayla hayatımızı birleştirmekti. Benimse neleri hayal ettiğimin hiç bir önemi yoktu.
İstanbul'un karanlık havasını bırakıp gittiğim güne dek, ben kendi dilediğim şeyi yapmakta diretmiştim, herşeye ve herkese rağmen!!
Geçen gece. törenin en başlarındayken Neve Şalom'daki o nikahlar canlandı gözümde. Edilen duaların çoğunu anlamadan Amen dediğimiz, her nikahta mutlaka devlet büyüklerine de "braha" gönderdiğimiz, yani kutsadığımız! ( Tora'ya göre Yahudilerin yaşadıkları ülkenin başına dua etmeleri bir mitzvadır!) O bizim kendi halimizdeki Sefarad düğünlerimizi!!!. Kadınların sağda erkeklerin solda yerlerini aldıkları düğünde, Türk Sanat Müziği makamında edilen duaların Amen bölümlerinin geri plandaki koro tarafından Aşkenaz-Israel müziği tarzında okunuşu, törenin müzikal yönüyle ilgili hafif bir ikilem yaratırdı kulağımda. Oryantal dualara eşlik eden batılı tarz bir koronun yarattığı alakasızlıkların bütünlüğü belki de İstanbul'daki Yahudi toplumunun doğuyla batı arasında sıkışıp kalmış olan kültürünün bir yansımasıydı.
Ve ben bir anda bugüne dönüverdim. Hupa'nın altında biraraya gelen iki ailenin ortasında, başlarının üzerinde tuttukları tallitin altında mutlulukla gülümseyen çifte doğru dönük duran Rav'ın elinde tuttuğu mikrofondan evlilikle ilgili bir fıkra anlatarak başlattığı tören bana kimi geleneklerin burada tamamen özgürluğe salınmışlığını hatırlatıyordu. Israel'de bir bahçenin orta yerinde biraraya gelen insanlar kurulan bir yuvanın mutluluğunu paylaşmak için biraradaydılar.
İstanbul'da son senelerde büyük güvenlik önlemlerliyle girdiğimiz sinagogun içindeyse hiç bir zaman tam olarak güvencede olmamıştık. Yaşadığımız topluma yabancıyken, tekrardan yaşanabilecek bir olaya karşı olan korku farkında olmasakta hep içimizdeydi. Başımıza bir daha benzer bir felaket gelmemesi için gösterilen çabalarsa bunu zorla sağlamanın bazen imkansız olduğunu kanıtlayacaktı bir gün ve bir kez daha.
2020'de koronanın engel olduğu düğünler bu sene yapılmaya başlandı. Hupa'nın altında birleşen çiftler şimdilik nikahları kıyılırken mutlulukla gülümsüyorlar. Sonuçta bu ülkede evlenenler dünyanın diğer normal ülkelerindeki gibi kendi istedikleri zamanda sadece kendi seçimleri doğrultusunda bir insanla hayata gülümsüyorlar, korkusuzca ve özgürce!!!
Batya R. Galanti
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder