Hanukka ile Noel

Bir Hanukka Bayramı daha geldi.. Nasıl geçtiğine inananamadığım koca bir senenin sonunda geçen gece başlayan ışıklar, mucizeler bayramı Hanukka.. Israel'in dört bir tarafında, caddelere, meydanlar yerleştirilmiş Hanukkiyalar ( yani Hanukka menoraları ) sekiz gün boyunca pırıl pırıl yanacaklar.

Her gece mumlara birer tane daha ekleyerek karanlığı ışığa çeviren mucizeyi,  iki bin yıldan uzun bir tarihin anısını hatırlayacaklar kimi insanlar. Milyarlarca dünyalının içinde kimileri bu mucizeyi  hatırlarken bir diğerleri bambaşkamucizeleri konuşacaklar.

Çok  eski bir sembol olan dokuz kollu şamdanlar Israel ulusunun uzun hikayesinin aslında hiç bitmeyen mucizelerinin de bir amblemidir .. Her daim yaşananlara rağmen varlığını sürdürmeyi başaran Yahudilerin içindeki ışığı temsil eden Hanukiya!

Aslında  bugünün bilge kişileri,  akademik çevreler mucizeler ya da inançlardan tamamen uzaklaşırken . İnsanların bir çoğu manevi değerlere bağlılığı hor görseler de ( burada fanatik dindarlıktan bahsetmiyorum  ) . Tora'da yazılı eski tarihimizin çok ötesinde bugün de mucizler aslında her an yaşanmaya devam ediyor.  Adeta hayatın içinde varolan bir kudretin ispatı olmaya devam eden o kadar çok şey vuku bulmaya devam ediyor ki, insanlar bunu her zaman farketmeseler de..  Israel'in yakın tarihine baktığımızda dahi bu mucizeleri görmemek mümkün mü? 1948'de kurulduğu günün ertesi 7 Arap ülkesinin birararaya gelerek saldırdığında kendisinden sayıca çok üstün düşmanını sadece püskürtmekle kalmayıp sınırlarını genişletenlerin Israel'in yazdığı zafer bir mucize değil de nedir? 1973'te bütün Israel'in oruç tuttuğunu bilerek arkalarına aldıkları Rus desteğiyle, Kipur günü  süpriz bir saldırıyla Yahudileri yeniden hedef alan sekiz Arap ülkesini tüm kayıplarına rağmen durduran Israel'in başarısı mucize değil de nedir?... 1991 Körfez Savaşında Saddam Hussein'ın attığı onlarca balistik füzenin verdiği büyük maddi zarara rağmen sadece yedi kişinin  kimyasal bir saldırıya karşı dağıtılmış olan iğneleri yanlış enjekte etmekten ve kalp krizinden ölmüş olması bir mucize değil de nedir?  Hamas'ın hiç bitmeyen saldırılarında bugüne dek atılan binlerce roket;  Israelli bir şirket olan "Rafael Savunma Sistemleri " tarafından geliştirilen  antimisil; "Demir Kubbe"  tarafından yüzde doksan başarıyla havada imha edilmeleri acaba mucize değil de nedir?  Tüm bunlar  günümüzün  mucizeleridir..

Biz, geçen gece ilk mumları Madrid'ten gelen Moshe ( ağbim) ve ailesiyle birlikte yaktık.. Birlikte şarkı söyleyerek... Ve ardından yediğimiz Sufganiyot'larla ( Doghnuts ya da Donuts ) kutladık. Çocuklarla beraber , biz de çocuklar gibi sevindik.. .. Bayramlar güzeldir.. Hanukka gibi Noel ve diğerleri gibi, tüm bayramlar güzeldir..

Aileyi biraraya getiren, insana neşe veren, keyif veren , hayata anlam veren şeyler , gelenekler güzeldir. Avrupa'da da  şimdi her yerde bayram havası esiyor. Her yer pırıl pırıl, ışıl ışıl.. Her dükkandan, her noktadan Noel şarkıları geliyor kulağa..kimileri Noel Gecesi gidecekleri Gece Ayini için heyecan duyarken..kimileri çıktıkları ya da çıkacakları tatil için seviniyor. Ağbim, eşi ve oğlu da bu fırsatla çıktıkları tatil için bizimle birlikteler. Onlar hem Noel'i hem Hanukka'yı birlikte yaşayanlardan.. Bir çok karışık evliler gibi.. Bu da bize bir fırsat ...Çocukların bir araya gelişleri ve  birlikte geçirecekleri  bir kaç gün.  Ben zaten her yıl bakarım bu sene Noel Hanukka'nın kaçıncı gününe denk geliyor diye.. Severim bu iki bayramın hep birlikte düşüşünü. Bizim zaten bir çok bayramlarımız aynı zamana , hatta kimi zaman aynı güne rastlar..  Çünkü bu iki din, özellikle Hıristiyanlık tüm ayrılığına rağmen, Yahudilik içinden çıktığı için, bazı şeyler yine de belli bir bağ taşıyor.. bir yerlerden bir şekilde iki dinin belli çıkış noktalarında buluşması söz konusu... Bizi nelerin ayırdığına bakmaktansa, ortak noktaları arayıp sevinmek bana daha çok keyif veriyor.  Dün gece Tel Aviv'de bir alışveriş merkezinde satılan küçücük Noel ağaçları ve  Noel süslerinin hemen yanında  kocaman bir Hanukıya duruyordu. 

Peki Noel Ağacının Israel'de işi ne? diye sorsalar.  Gerçi şu an Müslümanların tüm karşı çıkışlarına rağmen Türkiye'de Yıl Başı için çam ağacı süslemeye bayılan Türkler aklıma geldi birden. İşin inanç tarafıyla ilgisi olmayan, bir özentiden ibaret kimi şeyler vardı her zaman . Aslında neden olmasın?  Kültürlerin birbirlerinden etkilenmeleri doğaldır.

Ama Israel'de kimi yerlerde göze çarpan Noel ağaçlarının özentinin ötesinde bir anlamı var. Son yıllarda Israel'e göç eden Rusların bir çoğu karışık çiftler ve bu yüzden Israel'de son senelerde Noel'i gerçek anlamda kutlayanların sayısı gittikçe arttı.

Ayrıca  Israel'deki  Hıristiyan Arapları da düşünürsek , her sene bu zamanlarda Yaffo'daki Osmanlı saatinin önünde ya da Haifa'da Bahaı Bahçelerine çıkan o güzel cadde üzerindeki meydanda neden kocaman boyutlarda pırıl pırıl yanan Noel ağaçları bulunduğunu daha iyi anlarız..  Hanukka ve Noel'in aynı günlerde kutlanmasının bana hatırlattığı en önemli şey ikisinin de ışıklarla gelişidir..  Bugün Hıristiyan dünyasını süsleyen ışıklar ve insanin içini sevinçle dolduran şarkılar gibi Hanukka da biz Yahudiler için pırıl pırıl yanan mumlarla yüreğimizi aydınlatıyor.  Karanlıkta kalan  endişelerimizi yok ediyor, hüznü unutturuyor bana .

Noel Hıristiyanlarda Yeşhu'nun doğuşunu, İnananlarının kurtuluşunu, umudu, yeniden doğuşu, temizliği, yaşamı temsil ediyor.. Hanukka'da bizlerin yaktığımız mumlarsa Makabilerin Yunanlı Antiohus Epifanes'in ordusuna karşı kazandığı zaferiyle  Beit Hamikdaş'ta son kalan az miktarda yağın mucize olarak sekiz gün boyunca yanarak Yahudileri karanlıktan çıkarmasını temsil ediyor.

Biliyorum, her iki dinin birbirleriyle uyuşmayan çok tarafları var. Bir çokları için birleşen değerlerden çok ayrıldığımız taraflar önemli bir yer tutuyor zihinlerinde ve yüreklerinde. Keşke öyle olmasaydık.  Çünkü yaşadığımız sürece gerçekten ihtiyacımız olan şey kendimizi daha güvenli, daha dost, daha iyi bir dünyada hissetmek. Kendi geleneklerimizi yaşar ve yaşatırken bile ağzımızdan çıkacak güzel dilekler herkesi kapsamaya başladığı zaman çok daha mükemmel bir dünyaya doğru adım atacağız. Önemli olan sadece kendi ailemizi sevmek değil , yanımızdaki komşunun çocuğuna kendi çocuğumuza verdiğimiz değeri verdiğimizde daha iyi bir dünyada yaşıyor olacağız..   Tora'da  yazılı olduğu gibi .  Tanrı her daim insanlardan sadece kendi yakınını değil  yabancı insanları da sevmelerini bekledi. Esas mucize de bu. Savaşlar dostlarla yapılmaz. Ve eğer biz daha iyi bir gelecek  için dua ediyorsak, bunun için kendimize düşen görevi yapmamız önemli.

Bu yazıya dün başladım..bugün Hanukka'nın dördüncü günü..ve Noel .. Dilerim düşündüğümden çok daha fazla insan benimle benzer hisleri paylaşsın  Dilerim bugün yeniden gündeme gelen Antisemitizme karşı"mucizevi " bir karşı duruş ortaya konulsun. Tarihin sayfalarında hiç olmadığı gibi..   Noel kutlamalarında verdikleri mesajlarda, "sevgi dolu dünya " için ettikleri dualarında" bizleri" de unutmamalarını diliyorum. (!)

İyi Hanukkalar ve Mutlu Noeller....

Batya R. Galanti .